Dr. Fulya Gürbüz
Dr Gürbüz’den Ekonomi Gündemi: Büyüme, enflasyon, üretim
31 Mayıs – 4 Haziran haftasına Türkiye’nin 2021 yılı ilk çeyrek büyüme rakamları ile başlayacağız. Sanayi sektörünün desteğiyle ilk çeyrekte…
31 Mayıs – 4 Haziran haftasına Türkiye’nin 2021 yılı ilk çeyrek büyüme rakamları ile başlayacağız. Sanayi sektörünün desteğiyle ilk çeyrekte hem çeyreksel hem de yıllık bazda büyüme göreceğiz. Mayıs ayı imalat sektörü PMI ve TEPAV perakende güven endeksleri üretim ve talep tarafındaki gelişmeleri ortaya koyacak. Öte yandan Mayıs ayında Türk lirasındaki değer kaybının hem üretici hem de tüketici fiyat enflasyonuna yansıdığını, bununla birlikte reel efektif döviz kurunda da gerilemeye sebep olacağını göreceğiz. Son olarak ABD’de yayınlanacak Bej Kitap detayları ABD ekonomisine yönelik görünümü, işgücü verileri ise işgücü piyasasının Fed’in para politikasından ne derece etkilendiğini ortaya koyacak.
31 MAYIS 2021, PAZARTESİ
2021 yılı birinci çeyrek GSYH büyüme verileri – TÜİK
2020 yılında GSYH bir önceki yıla göre ortalama %1,8 artış kaydetmiş, kişi başına GSYH 8.599 dolar olmuştu. Hizmetler sektörü üretimi GSYH’nin %54,6’sını, sanayi sektörü %22,4’ünü, tarım ve balıkçılık sektörü %6,6’sını, inşaat sektörü ise %5,6’sını oluşturmuştu. Sanayi sektörü yıllık %2 büyüme kaydederken, hizmet sektörü %4,3 daralma kaydetmiş, en yüksek katma değeri yıllık %21,4 büyüme ile finans ve sigorta faaliyetleri sektörü elde etmişti. GSYH, 2020 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %1,7 büyüme kaydetmişti. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), 2021 yılı birinci çeyreğinde GSYH’de çeyrekten çeyreğe %1,4, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %6,9 büyüme bekliyor.
Bilgi Üniversitesi Finansal Uygulama ve Araştırma Merkezi (simditahmin.com) ise çeyrek bazda %2,4, yıllık bazda %7,5 artış öngörüyor. Bloomberg HT anketine göre piyasanın GSYH büyüme beklentisi ilk çeyrek için yıllık %6,7 iken 2021 yılı geneli için %5,5’tir.
Kaynak: TÜİK
Kaynak: TÜİK
MAYIS AYI SANAYİ SEKTÖRÜ VE HİZMET SEKTÖRÜ SAMEKS ENDEKSLERİ – MÜSİAD
Nisan ayında sanayi ve hizmet sektörlerinde SAMEKS endeksleri aylık olarak sırasıyla 1,7 puan ve 2,4 puan artışlarla 52,5 ve 53,0 seviyelerine yükselmişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüdüğünü, altındaki değerler ise küçüldüğünü gösteriyor. İmalat sektöründe eğilimi ortaya koyacak alan RKGE verilerinin 25 Mayıs’ta açıklanmasının ardından; SAMEKS endekslerinde hem hizmet hem de sanayi sektörlerinde üretim, istihdam, yeni siparişler, satın alımlar, stoklar, tedarik sürelerindeki eğilimler hakkında bilgi edineceğiz. Covid-19 kaynaklı olarak Mayıs ayındaki 18 günlük uzun süreli kapanmanın etkisiyle Mayıs ayında hizmet sektörü verilerinde düşüş görülmesi ihtimali yüksek. Sanayi sektöründe ise özellikle Almanya’dan gelen Mayıs ayı imalat sektörü ilk tahminlerinde üretim ve ihracat siparişlerindeki hafif yavaşlamanın SAMEKS sanayi endeksi verilerine yansıyıp yansımadığını göreceğiz.
Kaynak: MÜSİAD
1 HAZİRAN 2021, SALI
İSO İMALAT SEKTÖRÜ PMI ENDEKSİ – İSO, IHS MARKIT
İSO ve IHS Markit işbirliğiyle hazırlanan imalat sektörü PMI endeksi Nisan ayında bir önceki aya göre 2,2 puan düşüşle 50,2 seviyesine gerilemişti. Endeksin 50 üzerindeki değerler sektörün önceki aya göre büyüme kaydettiğini gösteriyor, altındaki değerler ise küçülme kaydettiğini. Üretim ve yeni siparişlerdeki büyüme Nisan ayında yavaşlama kaydetmiş, istihdam artmış, yeni ihracat siparişleri üst üste dördüncü ay yükseliş kaydetmişti. Üreticilerin girdi maliyetleri ve satış fiyatlarındaki artış Nisan ayında hızlanmıştı. IHS MARKIT her ayın üçüncü haftasında Avustralya, Japonya, Fransa, Almanya, Euro Bölgesi, İngiltere ve ABD’nin imalat sektörü PMI ilk tahminlerini yayınlıyor. 21 Mayıs’ta yayınlanan ülke raporlarına göre ülke olarak en büyük ticaret ortağımız olan Almanya’nın imalat sektörü üretimi Mayıs ayında büyümeye devam etti ancak yeni ihracat siparişleri son üç aydır güçlü seyrini korusa da Mayıs ayındaki büyüme oranı diğerlerine göre daha yavaş kaldı.
Bunun yanında tedarik zincirindeki sorunlardan dolayı üretimde zayıflama yaşayan firma sayısında da artış kaydedildi. Öte yandan bölge olarak en büyük ticaret ortağımız olan Euro Bölgesi genelinde de Covid-19 aşılamalarındaki olumlu seyir ve düşen vaka sayılarına istinaden gevşetilen kısıtlamaların etkisiyle imalat sektörü üretiminde ve siparişlerdeki büyüme Mayıs ayında devam etse de ki büyüme hızında hafif gerileme kaydedildi. Bölge genelinde girdi maliyetleri ve çıktı fiyatlarındaki artış hızlandı. Yine ticaret ortaklarımızdan İngiltere ve ABD imalat sektörleri de Mayıs ayında özellikle ihracat siparişlerindeki artışın da etkisiyle yüksek büyüme ivmesi ortaya koydular. Dolayısıyla söz konusu olumlu gelişmeler Türkiye imalat sektörünü de Mayıs ayında desteklemeye devam edecektir.
2 HAZİRAN 2021, ÇARŞAMBA
MAYIS AYI PERAKENDE GÜVEN ENDEKSİ – TEPAV
Nisan ayında TEPAV perakende güven endeksi eksi 15,1 puan ile bir önceki aya göre 4 puanlık iyileşme kaydetmişti. Endeks detaylarına göre geçen 3 ayda işlerin gelişiminde, mevcut stok düzeylerinde; önümüzdeki dönemde tedarikçilerden siparişlerde, satışlarda, istihdamda, satış fiyatlarında; geçen yıla göre iş hacminde, gelecek 12 ayda mağaza sayılarında iyileşme beklentilerinin arttığı gözlemlenmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
MART AYI FİNANSAL KESİM DIŞINDAKİ FİRMALARIN DÖVİZ POZİSYONU – TCMB
Şubat ayında finansal kesim dışındaki firmaların net döviz pozisyon açığı 155,3 milyar dolar ile önceki aya göre 0,3 milyar dolarlık artış kaydetmişti. Sektörün döviz varlıkları önceki aya göre 1,2 milyar dolar artarken, döviz yükümlülükleri aylık 1,5 milyar dolarlık artış kaydetmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
BEJ KİTAP (BEIGE BOOK) – FED
ABD merkez bankası Fed’in yılda 8 kere yayınladığı Bej Kitap Nisan ayı raporunda, ABD’de ekonomik aktivite yılın ilk iki ayında önceki rapor dönemine göre ılımlı büyüme kaydettiğine, istihdamın da yavaş bir hızla arttığına işaret etmişti. Mart-Nisan döneminde ABD’de yıllık enflasyon artarak yıllık %4,2 seviyesine yükselirken, imalat sektörü ve sanayi üretimi aylık bazda artış kaydetti, hızlı Covid-19 aşılamalarının etkisiyle hizmetler sektöründe aylık ve yıllık bazda büyüme kaydedildi, istihdam artarken işsizlik oranı %6,1 seviyelerine geriledi. Dolayısıyla yeni Bej Kitap raporunda önceki rapora göre daha olumlu bir görünüm ortaya konacağını tahmin ediyorum.
3 HAZİRAN 2021, PERŞEMBE
MAYIS AYI ENFLASYON VERİLERİ – TÜİK
Nisan ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %17,14, aylık %1,68 artış kaydetmişti. Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ise yıllık %35,17, aylık %4,34 artış göstermişti. Mayıs ayında Türk lirasında yaşanan değer kayıpları, yüksek petrol fiyatları, akaryakıt fiyatlarına yapılan ÖTV zammı, hammadde fiyatlarındaki yükselişler Mayıs ayı Reel Kesim Güven Endeksi verilerine de yansıyarak imalat sektörü üreticileri, üretim maliyetleri ve satış fiyatlarında artışa dikkat çekmişlerdi. Söz konusu gelişmeler üretici maliyetlerinde aylık %2-3 aralığında bir artış görme ihtimalini ortaya koyuyor ki bu aralık Yİ-ÜFE’nin yıllık %35-38 aralığında yıllık artışa işaret ediyor. AA Finans’ın yaptığı Enflasyon Beklenti Anketi’ne göre ise ekonomistler Mayıs ayında TÜFE’de aylık %1,39, yıllık %17,17 artış bekliyor.
Kaynak: Turkey Data Monitor
TCMB VE BDDK, 28 MAYIS 2021 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA VERİLERİ – BDDK, TCMB
21 Mayıs ile biten haftada piyasadaki likiditeyi gösteren parasal göstergeler (M1, M2, M3) önceki haftaya göre artışlarını sürdürdü. Dolaşıma çıkan banknot ve madeni para büyüklüğü 19 Mart-21 Mayıs arasında %17 artış kaydetti. Mart sonunda hızlanmaya başlayan banknot basımı enflasyonu artırıcı bir faktördür. Aynı dönemde TL cinsi mevduatlar önceki haftaya göre hafif artarken TL cinsi kredi büyüklüğü önceki haftaya göre değişmedi. Mevduat faiz oranı %18,8 seviyesini korurken; ihtiyaç kredi faiz oranı %24, ticari kredi faiz oranları ise %21 seviyelerini korudu. Döviz mevduatları haftalık 0,3 milyar dolar artışla 218,7 milyar dolar seviyesine yükseldi; tüzel kişiler döviz mevduatlarını 0,2 milyar dolar azalttı, bireyseller 0,1 milyar dolar artırdı, yurtdışı döviz mevduatları 0,3 milyar dolar arttı. Bankacılık sistemi yabancı para net genel pozisyonu 6,4 milyar dolar ile önceki haftaya göre değişiklik göstermedi. Merkez Bankasında tutulan uluslararası rezervler 92,5 milyar dolar ile önceki haftaya 0,5 milyar dolar artış kaydetti; altın rezervleri 0,9 milyar dolar arttı, brüt döviz rezervleri 0,4 milyar dolar azaldı. Aynı paralelde Merkez Bankası döviz likiditesi açığı 21 Mayıs ile biten haftada önceki haftaya göre 0,3 milyar dolar azalarak 40,7 milyar dolar seviyesine geriledi. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi ve devlet iç borçlanma senedi (DİBS) stoku toplamı önceki haftaya göre değişmeyerek 30,0 milyar dolar seviyesinde kaldı. Yurt dışı yerleşikler 21 Mayıs haftasında 226 milyon dolarlık net alış yaparken; hisse senetlerinde net 51 milyon dolarlık alış, DİBS’te net 175 milyon dolarlık alış yapıldı. Yabancı yatırımcılar 22 Nisan-21 Mayıs döneminde net alış yaparken toplam net alış tutarı 572 milyon dolar oldu. Yabancıların BIST hisse senedi pazarındaki payı Nisan sonu itibariyle %26 seviyesinde bulunurken 2007 yılında %59 seviyelerine kadar yükselmişti.
Kaynak: Turkey Data Monitor
4 HAZİRAN 2021, CUMA
MAYIS AYI ABD İŞGÜCÜ VERİLERİ
Fed’in para politikasında dikkate aldığı işgücü verileri Nisan ayında %6,1 seviyesinde işsizlik oranına, ortalama saatlik kazançlarda ise yıllık %0,33 oranında artışa işaret etmişti.
MAYIS AYI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU – TCMB
TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru (REDK) Nisan ayında aylık %4,6 düşüşle 62,29 seviyesine gerileyerek değer kaybetmişti. TÜFE bazlı REDK Nisan ayında gelişmekte olan ülkelere göre 52,12, gelişmiş ülkelere göre ise 69,32 seviyesine gerilemişti. Güven algısındaki iyileşme REDK’da Aralık 2020-Şubat 2021 döneminde iyileşme getirmiş, ardından Mart ayında Merkez Bankası yönetimindeki değişiklikle birlikte güven algısında bozulma REDK’nın gerilemesine sebep olmuştur.
Kaynak: Turkey Data Monitor
Dr. Fulya Gürbüz
Atilla Yeşilada: Ekonomide bütün çareler tükendi mi?
Girdi maliyetlerindeki artış, konut fiyatları ve kamu projelerini etkileyebilir
Prof.Dr. Emre Alkin: Ekonomi raydan çıkmak üzere
