COP26’da Ek-1 sürprizi: 3 milyar dolarlık fondan vazgeçilme nedeni Dünya Bankası anlaşması mı?

Uzun yıllardır Türkiye’nin iklim diplomasisindeki en büyük kavgası, Türkiye’nin iklim fonlarına erişimini ortadan kaldıracağı düşünülen Ek-1 listesiydi. Her iklim zirvesinde bu listeden çıkmak için önerge veren Türkiye, bu defa daha önceden verdiği önergeyi COP26’nın ilk gününde geri çektiğini açıkladı.

1992’de Rio’daki Birleşmiş Milletler Zirvesinde, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesinin (BMİDÇS) imzaya açılmasından bu yana, Türkiye’nin küresel iklim değişikliği diplomasisinde aynı kavgayı sürdürüyor. BMİDÇS’nin Ek-1 listesine dahil edilen Türkiye, bu listeye girdiği için gelişmiş ülke sayılmasından ötürü küresel iklim fonlarına erişememe endişesi yaşadı ve yıllardır Ek-1 listesinden adının silinmesi için uğraştı.

Ek-1 listesinden adının silinmesi halinde iklim fonlarına erişebileceğini düşünen Türkiye, katıldığı tüm COP zirvelerinde (BMİDÇS Taraflar Konferansı) bu talebini yineliyor ve konferans gündeminin oluşturulduğu açılış toplantılarında önerisini COP sekretaryasına sunuyordu.

COP26’nın ilk sürprizi, Ek-1 listesinden silinme ısrarından şimdilik vazgeçen Türkiye’den geldi.

COP26 Başkanı Türkiye’ye teşekkür etti

COP26 için hazırlanmış taslak ajandada, Türkiye’nin Ek-1’den çıkma talebi yine yer alıyordu ancak açılış toplantısında COP26 gündemi oluşturulurken konuşan COP26 Başkanı Alok Sharma, birçok gündem önerisinden ötürü sıkışıklık yaşandığını belirtti ve Türkiye’nin gündem önerisini geri çekmesinden duyduğu memnuniyeti ifade etti: “Halihazırdaki iş yüküne eklenme üzere taraf ülkeler tarafından gündeme sunulan yeni öneriler, tepkilere yol açtı çünkü 2020’den ve 2021’den birikenler yüzünden Glasgow’da benzeri görülmemiş bir gündem yoğunluğu var. COP gündemine yaptığı öneriyi geri çekerek esneklik gösteren Türkiye’ye teşekkürlerimi sunmak isterim.”

Bakanlık da “Önergemizi çıkardık” dedi

Aynı yönde bir başka açıklama da, ilk günün ikinci genel kurul oturumunda Türkiye adına konuşan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilisinden geldi. Bakanlık yetkilisi, Türkiye’nin Ek-1 talebini geri çektiğini şu sözlerle duyurdu:

“Türkiye Paris Anlaşması’nı onayladı. Yeşil kalkınma ve iklim değişikliğiyle mücadele hedeflerimiz kapsamında 2053 için net sıfır emisyon hedefi koydu. Öte yandan bakanlığımızın ismi Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı olarak değiştirildi. 2053 net sıfır emisyon hedefimiz doğrultusunda, niyet edilen katkı beyanımızı ve uzun vadeli stratejimizi güncelliyoruz. Türkiye yapıcı çalışmaya hazır ve bunun göstergesi olarak, COP26 gündemine sunduğumuz önergeyi geri çekiyoruz.”

Erdoğan: Taleplerimiz yerine getirilmeyince biz de Glasgow’a gitmekten vazgeçtik

Cumhurbaşkanı Erdoğan, katılmaktan son anda vazgeçtiği Glasgow’daki Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği konulu Liderler Zirvesi ile ilgili “Talep ettiğimiz güvenlik protokolü standartları vardı. Taleplerimiz yerine getirilmeyince biz de Glasgow’a gitmekten vazgeçtik” dedi. Böylesi önemli bir toplantıda Türkiye’nin son dakikada katılmama kararı Erdoğan’ın koruma ordusa taleplerinin sağlık ve güvenlik nedeniyle karşılanması ile bağlantılı.

Başka finansman anlaşması olduğu için mi?

Diğer yandan 27 Ekim’de Reuters’ın verdiği habere göre Dünya Bankası, Fransa ve Almanya ile iklim değişikliği ile mücadelede gereken altyapı yatırımları için 3,2 milyar dolarlık bir anlaşmanın niyet mektubunun imzalandığını açıklamıştı. Ek-1 ile ilgili Türkiye’nin talebini geri çekmesi 3 milyar dolar tutarında başka bir anlaşma yapılması nedeniyle olabilir. Dünya Bankası ile yapılan anlaşma sonrasından Türkiye’nin fon sağlamış olması böylece gelişmiş ekonomi listesinde kalmasında bir sakınca olmadığı olarak iktidar tarafından yorumlanmış olabilir.

Buna rağmeni Glasgow zirvesinde yer almamak Türkiye açısından olumsuz bir gelişme olarak değerlendirilmeli.

Medyascope, BBC Türkçe, Reuters