Bütçe martta sağlam, dolaylı vergilerdeki güç dikkat çekici

Hazine ve Maliye Bakanlığı, mart ayında merkezi yönetim bütçe dengesinin 23,8 milyar lira fazla verdiğini açıkladı. Faiz dışı denge ise 37,99 milyar TL fazla verdi.  Geçen yılın mart ayında bütçe dengesi 43,7 milyar lira açık, faiz dışı denge ise 32,4 milyar lira açık taraftaydı.

2021 yılı mart ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 111,2 milyar TL ile geçen yıla göre %21,9 arttı. Personel giderlerindeki artış %15,5 ve sosyal güvenlik harcamaları %16,7 ile enflasyon civarında seyrederken, mal ve hizmet alımları harcamalarında %24 ve sermaye giderlerindeki %58 oranındaki artış dikkat çekici.  Faiz giderleri de Mart 2021 ve Mart 2020 arasında %25,5 oranında yükselerek yükselen piyasa faizlerinin Hazine’ye olan maliyetini yansıtmakta.  Faiz giderlerinin toplam giderler içindeki payı bir yılda %12,5’de sabit kaldı.

Gelirler tarafında resim biraz daha ilginç.  Toplam gelirler 134,9 milyar lira ele geçen yıldaki mart ayının %184,4 üzerinde.  Vergi gelirlerindeki artış %109 ve dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı da %70’den %72’ye yükselmiş durumda. KDV ve ÖTV gelirlerinin toplam vergi gelirleri içinde büyüyen payları dikkat çekici.

İlk çeyrek rakamlarını da ayrıca değerlendirildiğinde, Ocak-Mart 2021’de toplam giderler 321,3 milyar lira geçen yılın %12,6 üzerinde.  Toplam gelirler 344,1 milyar lira ile geçen yıla kıyasla ilk üç ayda %34,4 artmış durumda.  Böylece bütçe dengesi 22,8 milyar lira ile geçen seneki açık olan 29,6 milyar liradan önemli bir değişim göstermekte. Maliye tanımlı faiz dışı denge de,  8,7 milyar liradan %177 artışla 71,7 milyar liraya ulaşmış durumda.  IMF tanımlı faiz dışı denge ise geçen yılki 42,9 milyar lira açıktan bu sene ilk üç ayda 23,2 milyar lira fazlaya dönmekte.

Toplam giderlerde, faiz hariç harcamalar %10,3 artışla frenleme çabasını yansıtıyor.  Ancak, artan borçlanma faizi nedeniyle faiz harcamaları geçen yıla kıyasla ilk üç ayda %27,9 artarak toplam giderler içindeki payını geçen yılın %13,4 seviyesinden %15,2’ye taşımış oluyor.

Üç aylık gelirlerin alt kalemlerinde, KDV gelirlerindeki %174’lük artış dikkat çekici. İthalat üzerinden alınan verginin de %71 büyümesi ekonomik aktivitenin gidişatını yansıtması açısından not edilmeli.

Ocak-Mart dönemi bütçe performansı 2021 yılında da iç talebin gücünü koruduğunu yansıtırken, kamu harcamalarının cari tarafta frene basılma çabalarını anlatmakta. Gelirlerdeki artışın önemli kaynağı ekonomik aktivite olduğu kadar, geçen sene ertelenen vergi ödemeleri de kaynaklı.  Buna rağmen, maliye politikasında para politikasına kıyasla daha akılcı bir yol izlendiğini söylemek mümkün manşet verilerden yola çıkarak.  Detaylarda ise, hükümetin ısrar ettiği altyapı harcamalarına pandemide yaşanan yeni dalgaya rağmen devam ettiğini, zorlanan kesimlere destek konusunda yeni bir adım atmadığı verilerle de ortaya konmuş durumda. 2021 bütçe açığı/GSMH oranının geçen yılki %3,4 seviyesinin üzerine çıkması beklenmiyor.