BORSA: KERİZ NASIL SİLKELENİR?

Borsa ile başlayan, Finans ile devam edecek ve Şirketokrasi ile bitirilecek bir üçlemenin ilk kitabı çoktan google books’ta yerini aldı. Twitterda yaşadığımız muhitte büyük bir ilgi gördü. @e507 birgünde okudu ve çok beğendiğini söyledi. Ben de bu yazıyı yazmak için biraz boş zaman bekledim.  Kitabın yazarını @DummiesEconomy adresinden takip edebilirsiniz. Etmiyorsanız büyük eksiklik baştan söyleyeyim.

Kitabın hemen girişinde şu uzun paragrafla karşılaşacaksınız, Latin Amerika Kalkınma Tarihi dersinde kolonyal dönemi anlatırken bunu görsel olarak kullanırım.

Başka bir dünyaydı burası, herkesin yüzünde kat kat maskeleri vardı. Burada çalışanlar sanki aynı tornadan çıkmış gibi davranmak zorundaydı; belli markalar giyerler, belli yerlerde yemek yerler, belli semtlerde otururlar, belli yörelerde tatil yaparlardı. Çünkü sürü olmak böyle bir şeydir, sürüden ayrı düşersen network’ün dışında kalırsın ve dedikodulardan haberdar olamamak… Daha kötü bir şey yoktur, dedikodu bu işin en önemli enstrümanıdır. Tabii okumuş çocuklar bunlara dedikodu diyerek seviyelerini halka indirmezler, ‘Kulis bilgisi, bir şirketin CEO’su kankam o söyledi, bizim bir WhatsApp grubumuz var of neler konuşuluyor bir bilseniz…’ diyeceksin. 🙂

Twitter’da okudum. Böyle adamlar millete mal aldırıp fiyatı yükseltiyor haber vermeden kendileri arkadan satıyorlarmış.

Nasıl olsun; aynı oyun, aynı oyuncular, mekânlar değişiyor ama seyirci hep aynı oyuna para verdiğini anlamıyor… Özeti bu piyasanın, dediğin gibi abi, sirk oldu resmen…”

“Bak abi, aynı senaryo şimdi kripto paralarda işliyor. Vatandaş giriyor bir borsadan alıyor coin’i, ekranda adedi görünce tamam diyor. O coin var mı, borsa havaya mı satıyor kimse sormuyor…” “Soğuk cüzdan çok yaygın değil galiba?” “Var ama belki yüzde 10’da… Çoğunluk günlük al-sat yapayım, parayı vurayım derdinde…” “Bata çıka öğrenecekler, biliyorsun en iyi derstir ama kimse vermez…”

“Puştların sofrasında puştluk etmezsen aç kalırsın! Haklısın…

“Çok klasik bir oyun planımız var, karışık işlere gerek yok. Tahtayı aç ya da tahtası açık bir şirketi satın al. Sonra koridorlara, forumlara, mesajlaşma gruplarına, sosyal medyaya alttan alta haber, fısıltı bas. Üç beş adama birazcık koklat, milleti gaza getirsin.”

Borsa öyle bir dönemdeydi ki belki de tarihteki en saçma işlerin döndüğü dönem, bu dönem olarak anlatılacaktı. Büyük tahtalarda durum zaten diğer büyüklerin yani yabancıların elindeydi ama küçüklerde dönen işlere, bunca yılın tecrübesine rağmen onlar bile ağzı açık bakıyorlardı. Herkes birbirini silkeliyordu ve vicdan, merhamet bitmişti artık.

Türkiye’de yerli ve yabancı borsa yatırımcılarına farklı vergi uygulamaları yapıldığı için, yurt dışı aracı kurumlarla çalışır böylece devlet onu “yabancı” zanneder, o da “bıyıklı” olarak hem parasını gizler hem de vergiden yırtardı.

Kontratçı dediğimiz birisi. Elinin altında birkaç holding var, hepsi paravan şirketler. Yurt dışı firmalarla çeşitli yatırım anlaşmaları, ihracat kontratları yapar tabii hepsi senaryodur. Biri arkasını araştırırsa açık bulamaz. Tahtaya basacağımız haberler için bir kaynak olarak düşün.”

Yaklaşık bir saat içinde ortalama yaşları 26 olan, düzgün bilanço sahibi, vergi cennetlerinde mukim 6 yatırım şirketinin sahibi olmuşlardı.

Siz aynen konuştuğumuz gibi; forumlarda, gruplarda çok abartmadan alttan alta köpürtmeye devam edin. Verin gazı…”

Bunlar kitaptan bazı kısımlar, kitap üzerinde ne ile karşılaşacağınızı bilmenizi istedim. Oldukça sürükleyici bir kurgusu var. Peki kitabı nasıl özetleyebiliriz?

Borsa bir tasarruf değerlendirme piyasası olması gerekirken spekülatif biçimde kolay para kazanma amacıyla farklı mecraya dönüşebilmektedir. Borsanın ilk açıldığı günden bu yana uzun vadede yatırımcısını üzmeyen hisse senetleri olabildiği gibi kolay finansmana erişebilmek için borsaya kote olmuş firma hisseleri de olabilmektedir. Bunun dışında farklı çıkar gruplarının para kazanma amacıyla türlü yollarla küçük yatırımcıların tasarruflarını kullanma arzusu da bu piyasanın bir gerçeği olmaktadır.

Kişileri bu piyasaya çeken ve sonrasında kolay para kazanma motivasyonunu kazandıran çok sayıda iletişim aracı mevcuttur. Borsanın ilk zamanlarında bu iletişim araçları, dergiler, gazeteler gibi yazılı basın araçları olmaktayken, günümüzde sosyal medya ve haberleşme araçları (telegram, discord) bu işlevi çok daha hızlı yerine getirmektedir. Günümüzde çok sayıda insan bu iletişim araçları vasıtasıyla yanlış yönlendirilebilmektedir.

Aldatıcı somut olaylarla karşılaşmak, yanlış izlenim uyandırma ve piyasa dolandırıcılığı faaliyetlerini anlamak ve önlem almak açısından kişilere yardımcı olmaktadır. Ancak somut olaylarla karşılaşmamış ve ilgili aldatıcı faaliyetteki kimselerin çevresinde olmayan kişilerin bu durumlara şahit olması zordur. Dolayısıyla bu konularda tecrübeli kişilerin yol göstermesi küçük yatırımcılar için çok kıymetli olmaktadır.

“Borsada Keriz Nasıl Silkelenir” kitabı farklı çıkar gruplarının yöntemlerini kurgusal bir şekilde okuyucuya aktararak iyi bir deneme gerçekleştirmiştir. Kitap yaşanmış olaylardan ders çıkarılması kadar kurgusal olaylardan gerekli derslerin çıkarılması için güzel örnekler sunmaktadır.

Dr. Engin YILMAZ