FÖŞ yazdı:  Çin Fed’i şapşallatabilir

Bu sabah Financial Times’da manşet haberlerden biri: “Xi Jinping gelir dağılımında adalet ve zenginlerin üstüne gidilmesini istiyor”. Kötü bir şey mi? Tabii ki hayır, ama kodları açarsanız, bu Xi  Jinping’in demokrasisiz kapitalizmden tamamen geri adım atıp, Maoist günlere geri dönmesi anlamını taşır.

İkinci haber Wall Street Journal’da çıktı ve saman alevi gibi her finans basını organına yansıdı:  Fed Eylül’de tahvil alım programında  azaltma takvimi açıklayacak.

FÖŞ derki, bunların ikisi de olmaz. Hele hele, ikisi birlikte hiç olmaz. Çin, Fed’i şapşallatır. Birkaç yıl içinde de kapitalizmden geri adım atmanın ABD’yle giriştiği amansız rekabette milli çıkarlara verdiği zararı görür. Ya vazgeçer, ya Xi Jinping’ten vazgeçilir.

 

Beijing  ona ABD’yle rekabetinde en büyük avantajı sağlayan yeni teknoloji şirketlerini “denetim altına alıyor”. Denetimde sorun yok, aynı şeyi AB- ABD de yapmak istiyor ve yapmalı. Ama denetimin amacı demokrasi ve otoriter rejimlerde değişir. Mesela, Almanya’da sosyal medya denetiminin amacı yalan haber yayılması ve birey mahremiyetine tecavüzün engellenmesi. Türkiye’de ise AKP trollerin yalan haber yaymasının kolaylaştırılması ve parti çizgisine ters her şeyin yasaklanması.  Neyse, FÖŞ bugün Çin ekonomisinde yavaşlamanın Fed’i nasıl şapşallaştıracağını yazacak, konudan birkaç ışık yılından fazla uzaklaşmayalım.

Dün, BlackRock denen dünyanın bir numaralı Varlık Yönetim Şirketi Çin’in artık gelişmiş bir ülke olduğunu ilan ederek, borsalarındaki satış dalgasının büyük fırsat olduğunu hatırlattı tüm dünyaya. BlackRock’a kanıp Çin menkul kıymetlerine dalanlar çıkamayacaklarını görecekler. Çin, öngörülebilirlik açısından Türkiye’den farksız bir ülke konumuna evriliyor. Kısa erimde dahi, Çin’den sıcak para kaçışı, arkasından da yerli sermaye kaçışı beklenebilir. Bu durumda yuan’ın değer kaybı enflasyonu körükler ve Beijing’in çok canını sıkar. Ayrıca, ilk aşamada ABD’ye ihracatı da artıracağı için ticari ilişkilerde “papazlaşma” durumu yaratır.  (Bakınız: The Priestization of Us-China Trade Dealizations” Atilla Yesilada, Judas Priest, 2022)

Beijing açısından kısa vadeli 2 sorun var. İlki, Delta varyantını kontrol altına alamaması. Sağlık Hizmetleri Komisyonu Başkanlığından yapılan açıklamaya göre (Global Times, 18 Ağustos) bu dalga Ağustos sonunda bastırılacak. Doğrudur. Ama Çin’in tek bir  vakada tüm vilayet, hatta eyaleti karantinaya alma stratejisi hiçbir ülkede yürümüyor. Avustralya ve Yeni Zelanda gibi ada ülkeleri stratejinin kifayetsizliğinin en kötü örnekleri. Çin, bu yola başvurarak ekonomisine büyük  zarar veriyor. Çünkü, artık itibarını tamamen yitiren bir tedarikçi oldu. Çin’in Wang-Fong Eyaleti’ndeki zamazingo fabrikası Avrupalı bir imalatçı için en düşük fiyat ve en ehven kaliteli ara malını satabilir. Ama, ya yarın tüm eyalet karantina altına alınırsa ne halt edeceğiz?

İkinci sorun ise, daha yeni Covid-19 dalgası başlamadan ekonomi süratle ivme yitiriyordu. Rakamlardan hoşlanmam, arkalarındaki gerçeğe pe-net-re etmeyi severim. O yüzden size Natixis’ten arakladığım şu grafiklerle Çin ekonomisindeki yavaşlamayı betimleyeceğim:

Aşağıdaki grafikte solda Çin, ABD ve AB ekonomilerin günümüze kadar performansı ve kuruluşun tahminleri var. Çin en kötü durumda.

 

Sağda, yukarda, Çin’de yayınlanan 4 PMI’dan Caixin (özel)-hizmetler dışında üçü geriliyor.

Kişi başı perakende harcamalar düşüyor.

Özel sektör sabit sermaye yatırımları yavaşlıyor.

ABD böyle bir durumda bolca para basar, Biden biraz daha harcar ve darboğazı bir süreliğine atlatır. Çin o safhaları yıllar önce geçti. Ekonomiye biraz daha gaz verse, anında konut ve Borsa balonu davul gibi şişiyor. Yani, nerdeyse sonsuz mali imkanları ve FX rezervlerine karşın, iç kısıtlar Çin’in ekonomik yavaşlamaya gerekli politika tepkisi vermesine engel.

 

İşte bu yüzden Xi Jinping’in kapitalizme açtığı savaş sorgulanmalı. Eğer geleneksel endüstriler ciro üretmekte zorluk çekiyorsa, Delta varyantı yüzünden sık sık bir eyaletten ötekine karantina uygulayacaksan, evden çalışmaya daha müsait ve diğerlerine göre kat be kat daha sermaye yoğun yeni teknolojiyi hızla büyütmek çare olur. Ama, sen o eski “gomonist” kafanla, altın yumurtlayan kazı şişe geçirdin!

 

Bunların Fed’le ne alakası var? Fed itiraf etmese de, global ekonomi yavaşladığı zaman parasal gevşemenin temposunu yavaşlatmakta zorlanır. Çok çeşitli sebepleri var. İlkin, dolar hızla değer kazanıp parasal sıkılaşmanın ABD ekonomisi üzerinde olumsuz etkisini katlayabilir. İkincisi, Gelişmekte Olan Ülkeler dolar borçlarını ödemekte zorlanır.

Zaten, AD ekonomisi de çok iyi gitmiyor. Türk basını “Biden’ın $1.5 trilyonluk altyapı bütçesi Kongre’de onaylandı” manşetini yazıp, konuyu kapadı. Hayır, onaylanmadı. Aksine, Temsilciler Meclisinde Başkan Nancy Pelosi nihai oylamayı erteledi. Çünkü yan çizen ılımlı Demokratları 3.5 trilyonluk harcama paketine ikna etmeye çalışıyor. Belki paketin hiç bir kısmı yasalaşmaz. Eylül sonunda Demokratlar ve Cumhuriyetçiler federal borçlanma limitinde anlaşamazsa hükümet yine kepenk indirecek ki, böylesine kırılgan bir ortamda, aktiviteye balta vurabilir.

Fakat, Fed’in elini kolunu bağlayacak en önemli süreç Delta varyantı ve enflasyon.  Reuters’e göre, 17 Ağustos’ta 12ci gün ardarda günlük vaka sayısı 100 bini aşarken, vefat sayısı da 1.017’yle bilmem-ne rekoru kırdı.  Biden, eyaletler arası  havayolu ve tren yolculuklarında maskeyi zorunlu kıldı.  Eğer bu kararname ekonomiyi yavaşlatmazsa, ne yavaşlatır bilmiyorum.

Fed “enflasyon geçici” dese de, Temmuz-Ağustos tüketici güven anketleri enflasyon canavarının hane halkının harcama iştahını dikkate değer ölçüde azalttığını gösteriyor. Bu sonuç tam bir iki ucu pislikli değnek. Enflasyonla mücadele için tahvil alımlarını azaltmaya başlasanız?  Ya Wall Street çökerse?  Ya tahvil faizleri patlayıp ipotek kredilerine sirayet ederse?  Uzatalım şu tahvil alım programını dediniz? Ya Wall Street’te balon finansal istikrara zarar verecek boyutlarda şişerse?  Ya manşet enflasyon  beklentilere sızıntı yaparsa?

Böyle bir durumda FOMC ne yapar?  Bence enflasyon riskini göze alıp, işsizliği azaltmaya devam eder. Yani, tahvil alım programını aşağı yönde revize etmeyi erteler. Çünkü, Çin de yavaşlıyor.  ABD-Çin eşgüdümlü yavaşlarsa, turbun büyüğü heybede:  Global deflasyon.

Eğer Fed tahvil alımlarını ayda $120 milyar temposunda 2022 ortalarına kadar sürdürecekse de, Türkiye gibi Gelişmekte Olan Piyasaların yüzü güler. TCMB’ye faiz indirim penceresi açılır.

 

FÖŞ:  Her Fani Küresel Isınmanın Acısını Çekecek

 

Küresel tedarik zincirleri Delta Varyantı etkisinde, yeni enflasyon dalgası yolda mı?

 

Çin’in ekonomik yavaşlaması küresel büyüme riskini nasıl artırıyor?