FÖŞ yazdı :  2022’de dünyayı sallayabilecek 10 risk

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Avrupa’da 5’inci dalganın başladığını belirterek “Dikkatli olmalıyız, önlemleri artırmazsak aynı durumu biz de yaşarız” diyor.

Dünya Sağlık Örgütü Avrupa’da son dönemde Covid-19 vakalarındaki hızlı artışa dikkati çekerek ölüm sayısının Şubat ayına kadar yarım milyon daha artabileceğini uyarmıştı.

Brent bugün yine $84/varil, Fed’de faiz artırma tartışması var. Çin’de stagflasyondan konuşuluyor. Ama maşallah hem bizim BIST, hem de dünya borsaları şen şakrak nurlu ufuklara doğru bitmeyen bir yolculuğa devam ediyor. Bu resimde 6 hata var, bulun diyeceğim ama, ilgilenmeyeceksiniz. Anladığım kadarıyla şu anda Türkiye’de ben ve Berberim Ayhan hariç herkes kripto-yatırımcı oldu, kriptosu olmayana oğlan vermiyorlar.

 

Yahu, ey vatandaşım, akıllı ol. Bırak kritpoyu, en sağlam para şu anda Cola Zero’da var. “İçerden aldığım” duyumlara göre, Cola Zero usaresi stokları tükeniyor,  yenisi dışarda dolar bazında üçe katlanmış. Yakında Cola Zero bulamayacaksın. JD ve ya Votkanı normal kolayla içip, obes olacaksın!

Artık bunamak üzere olan bu ihtiyarı kimsenin ciddiye almadığını da biliyorum. Yolda güzel kızlar yanıma yaklaşıp, “Elinden tutup karşıya geçirelim mi, Dede” diyorlar. Belki The Economist’in bir yan kuruluşu olan Economist Intelligence Unit’in kehanetlerine inanırsınız diye, bu makalenin gerisi o araştırmadan arak vaziyetleridir.

 

EIU raporunun başlığı: ”10 scenarios that could rock the global economy in 2022”

 

Neymiş bakalım bunlar?

 

ABD-Çin ilişkilerinde hızlı bozulma (Olasılık: Yüksek): EIU ABD-Çin rekabetini 2022 için en önemli jeo-politik risk olarak belirledi. Rekabet belki bir on yıl daha sürecek, fakat kastedilen rekabetin kural tanımaz şekle bürünmesi. ABD-Çin, üçüncü ülkelere “ya bizdensin, ya da rakipten yana” ultimatonu verebilir. Bu durumda sayısız ülke için tarafsızlık lüks olur: “Dünya ekonomisinde tam çatal (yani bloklaşma) gözlenebilir. Üçüncü ülkeler, iki ayrı tedarik zinciri kurmaya zorlanabilir. Bunların standartları da değişik olabilir.

Wall Street’te çöküş/ayı pazarı (Olasılık: Çok yüksek):  Rapora göre, tedarik zinciri kırılmaları, aşırı gevşek para politikası ve aniden vuran yüksek enerji fiyatları, ABD’de 2022 enflasyon beklentilerinin üstüne çıkması sonucunu getirebilir. Eğer Fed’in parasal sıkılaştırmaya olağanüstü ürkek yaklaşımı, enflasyonu bastıramazsa, piyasada hiç fiyatlanmayan ani faiz artırımları gündeme gelecek. EIU’ya göre S&P500’de (ileriye dönük) F/K oranları 1929 ve 2007-2008 Büyük Finansal Krizi öncesine nazaran daha yüksek. Beklenmeyen faiz artışları hisselerin net bugüne indirgenmiş değerlerini düşürerek mali panik yaratabilir.

 

Çin konut – inşaat pazarında çöküş/panik (Olasılık: Yüksek):  Evergrande temerrütü tüm sektöre yayılabilir. Çin’in kendine özgü, konut-arazi geliştirme-finansman şirketleri birbiri ardından iflasa sürüklenebilir. Geçen hafta başlayıp hala süren Çin özel sektör tahvillerindeki panik  bu senaryoyu çok güncel kıldı. Ek olarak, yalnız Çin değil, Türkiye ve bir dizi Gelişmiş Ülkede konut fiyatları spekülatif ölçüde pahalı. Çin, Evergrand ve benzerlerini “çit içine almazsa”   tüm konut şirketleri ve ipotek senetlerine yayılan bir global bulaşma ve mali salgın görebiliriz.

 

Sıkılaşan finansal koşullar ve borç darboğazı (Olasılık: Yüksek): EIU ABD önderliğinde Merkez Bankaları’nın istenmedik şekilde erken faiz artırımlarına zorlanması riskini ciddiye alıyor. Bu durumda, çok borçlu ülke ve şirketler borç ve faiz ödemede zorlanacak. Birçok devlet Hazinesi çok zamansız kemer sıkmaya gidebilir. Bu durumda, global büyüme yanında, kamuya iş yapan veya KİT niteliğindeki şirketler de temerrüt sıkıntısına girebilir.

 

Yeni Covid-19 varyantları (Olasılık: Orta):  Çok bilinen bir risk bu, ama kimsenin umurunda değil ya! Covid-19’a karşı hap türü ilaçların gelişmesi ve en azından Gelişmiş Ülkelerde Blitzkrieg tarzı aşılama kampanyaları ile Covid-19 geçici olarak yavaşlatıldı. 2022 ekonomi ve piyasa tahminleri büyük ölçüde Covid-19’dan kaynaklanan sosyal ve ekonomik sıkıntıların sona ereceği varsayımı üzerine kurulu.   Ya sonlanmazsa? Bugün geçici dediğimiz tedarik zinciri darboğazları, bütçe açıkları ve global arz-talep dengesizliği kalıcı hale gelir.

 

Geniş kapsamlı toplumsal huzursuzluk/gösteriler (Olasılık: Çok yüksek) EIU, Türkiye özelinde de beni en kaygılandıran kış riski olarak yoksulluktan kaynaklanan toplu hareketleri gösterdi.

Birçok demokratik ülkede, hatta toplumsal hareketlerin yeşermesine imkan verilmeyen otoriter rejimlerde dahi pandeminin getirdiği reel gelir kaybı ve kısıtlamalardan duyulan rahatsızlık toplu gösterileri tetikleyebilir. Daha önce de pandemi kaynaklı sıkıntıları protesto için sokağa dökülen ve pandeminin bu kış yeni zirve yapacağı bütün ülkeler tehdit altında.

 

Çin-Tayvan çatışması (Olasılık: Düşük):  Yıl boyunca Çin’in Tayvan’ı taciz eden hamleleri manşet oldu. Birçok uzman ve ABD istihbarat servisleri Çin’in 5-10 yıl içinde Tayvan’ı ilhak etmeye girişeceğini öngörüyor. Biden Tayvan’ı askeri saldırılara karşı koruyacağı taahhütünü verdi.  FÖŞ der ki, Çin’in öngörülebilir vadede Tayvan’a topyekün saldırısı çok düşük olasılık, fakat iki duruma dikkat. İlkin, Çin’de tüm inşaat-emlak şirketlerine yayılacak bir konut-mali kriz.  Xi Jinping halkın desteğini yeniden kazanmak için Tayvan’ı bahane olarak kullanabilir. İkincisi, ABD’de Demokrat-Cumhuriyetçi gerginliğinin Trump’ın son günlerinde gözlediğimiz türden şiddet içeren toplu çatışmalara dönüşmesi.

 

AB-Çin ilişkilerinde bozulma (Olasılık: orta): Çin’de Uygurlar’a yapılan eziyete misilleme olarak AB’nin yaptırım uygulaması, Bejing’in de aynı tonda cevabı, ilişkilerde bozulma riski yarattı.  AB, Çin’i baskılamak için ABD’yle ittifakı güçlendirmek isteyebilir. Ek olarak Litvanya, AB Komisyonu’na Çin’in ekonomik şantajından şikayetçi oldu. AB içinde Çin’le serbest ticaret türü bir anlaşma yapılıp yapılmaması gürültülü bir tartışmanın konusu.  AB içine kapalı ürkek bir “Eski Güç” mü olmak niyetinde, yoksa ABD’nin yanında global kural koyucu rolünü üstlenecek mi sorusuna cevap vermek zorunda.

 

Aşırı/alışılmamış iklim felaketleri (Olasılık: Düşük):  EIU bu bahiste iklim değişikliği öngörü modellerinin en temel varsayımlarından birini öne çıkarıyor:  Yerküre ısınacak, ama yanında aşırı soğuk-sıcak dalgaları, seller türü doğal felaketlerin de boyut ve frekansı yükselecek. Örneğin, 2022 yazında da İspanya, Yunanistan ve Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınları tekrarlarsa, ne olur?  Turizm geliri projeksiyonları yatar, cari açık beklentinin üstünde gerçekleşir. Kasım’a girdik, Türkiye hala kuraklığın pençesinde, bu arada.

Siber-savaş (Olasılık: Orta): Yeni bir dünya savaşı insanlığın sonu olabilir. Rakip devletler artık yarı-savaş rejimi oluşturarak, rakiplerini yıkmaya çalışıyor. Dezenformasyon kampanyaları, rejim karşıtlarına maddi destek, ticaret savaşları ve yüksek teknoloji ürünleri ihracat yasaklarını zaten yıl boyunca yaşadık. EIU ise bir ülkenin elektrik dağıtım ağını kitleyecek türden siber-saldırılardan bahsediyor. Bu teknoloji artık var. Hatta, birçok hacking çetesi çeşitli kamusal veri tabanlarını kitleyerek kripto para cinsinden fidye istiyor.

 

 

Perşembe akşamı vereceğim ücretsiz seminere davetlisiniz. Katılım için kayıt linki burada: https://lp.integralyatirim.com.tr/jdsdBnrtz2