BM Genel Sekreteri Guterres: Gelişen Ekonomileri borç krizi bekliyor

Global fonlar ve yatırım bankası uzmanları Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Piyasalar’ın (GOP, Ülkeler = GOÜ) bu sene çok hızlı büyüyeceği ve en cazip yatırım enstrümanları arasında olduğunu inatla iddia ediyor.  GOP’un sene başından bu yana   kötü performansı bu iddiayı çürütürken, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres de Financial Times’la yaptığı bir söyleşide Covid-19’un ekonomilerde bıraktığı zararın anlaşılamadığı ve GOÜ’in başlıca sorununun borcun sürdürülebilirliği olduğu uyarısını yaptı.

Bu tür uyarılar daha önce de IMF, UNCTAD gibi ulus-üstü kurumlardan gelmişti. Fakat, ABD tahvil faizleri ve Dolar Endeksi’nin yavaş da olsa yükseldiği bir ortamda,  Guterres açıklamaları ayrı bir önem taşıyor.

Pazartesi sabah hafta ortasında Çin’den gelecek iyimser ekonomik verilerin umuduyla biraz toparlanan GOP hisseleri, Cuma itibarıyla yeni yılda %10 değer yitirmişti. GOÜ FX de doların gücünden zarar görürek, 3 haftalık dipteydi.  Henüz GOÜ Euro-tahvilleri ve yerel para cinsinden DİBS’den pozisyon alan fonların kaçmadığı gözleniyor. Ancak, Biden’in yazın Kongre’ye sunacağı $3 trilyonluk altyapı yatırım paketinin ABD’de enflasyonu azdırarak, ABD tahvil faizleri ve doları daha da yukarı itmesi olasılığı GOÜ için çok ciddi bir tehdit.

GOÜ’in Hindistan dışında ekonominin yenilenmesi için şart olan yapısal ve demokratik reformları ihmal ettikleri ve Brezilya başta Covid-19’a karşı mücadelede de mesafe alamadıkları da gözden kaçıyor.

Guterres, FT’a “Covid-19’un finansal sistemde yarattığı arızalara yeterince önem verilmiyor, üstelik de tırmanan jeo-politik kutuplaşma koşulları daha da zorlaştıracak” diye yakındı.

Guterres, 2020 yılında sadece Arjantin, Surinam, Belize, Ekvador, Lübnan ve Zambia’nın borç temerrütüne başvurmasının yatırımcılar arasında suni bir istikrar algısı yarattığının altını çizdi.

Brezilya ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi önde gelen GOÜ dış borçlanmadan iç borca yönelerek, dikkatlerden kaçmayı becerdiler. Velakin, artık daha kısa vadede ve oldukça yüksek faizlerden borç alıyorlar.

Kamu borcu/GSYH oranı  %100’ü aşan Brezilya’nın iç borç vadesi 5 yıldan 2.5 yıla indi. Böylece borçlanma maliyeti de düştü, fakat kısa vadeli borç aşılama kampanyasının gecikmesi ve/ya başka nedenlerden dolayı büyümenin beklentilerin altında kalması durumunda ortalama finansman maliyetinin de çok hızlı yükselmesi anlamına geliyor.

Brezilya’da önü alınamayan Covid-19 epidemisi günde 4 bin can alırken, Guterres “Ekonomik toparlanmanın gecikmesi, işsizlik, sefalet, politik belirsizlik ve son raddede de sosyal huzursuzluğa yol açabilir” uyarısını yaptı.

Dünya Bankası’na göre, geçen sene 120 milyon insan yoksulluk sınırıın altına düştü. Global borç stoğu bu yıl $25 trilyon yükseldi. Afrika, 2024’e kadar sürü bağışıklığına erişecek miktarda aşılama yapamayabilir.  Orta ve Latin Amerika’da süratle yayılan Covid-19 P1 varyantı da çok bulaşıcı ve öldürücü. Yatırım kararlarında bu varyantın ekonomilere vereceği zarar hesaplanmıyor.

Guterres’e göre, GOÜ’ler kendi başlarına bu krizi aşamaz. IMF’nin Covid-19 kredileri için kaynağın süratle artırılması ve G-7 ülkelerinin de düşük ve orta gelirli ülkeler için borç feragatine yönelik yeni mekanizmalar oluşturması şart.

Yatırım bankası öngörüleri ile ulus-üstü kurumlardan gelen uyarıların çelişkisi üstüne düşünmeye değer. Türkiye açısından, en iyimser senaryoda bile sıcak para girişleri politik hatalar nedeniyle düşük seyredecek. Tüm GOÜ’i saran bir panik atağı, ya da toplu finansal sermaye kaçışı, politik hatalar telafi edilse dahi, ekonominin buhranda kalacağı anlamına geliyor.

Lena Komilova/FT: Piyasalar yakında büyümeyi değil, sürdürülebilirliğini fiyatlayacak

Çin GSMH’si ABD’yi 10 seneye geçecek ama ABD 50 yıl daha zengin kalacak

Küresel Piyasalar: Emtia fiyatları enflasyon kaygıları yüzünden güvende değil