Döviz
Dr Ali Orhan Yalçınkaya: Reel Efektif Döviz Kuru Tarihi Düşük Seviyesinde
Kasım ayında Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi (REDK) Ekim’deki 60.11 düzeyine göre yüzde 9.6, geçtiğimiz yılın aynı ayındaki 60.47 seviyesine…
Kasım ayında Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi (REDK) Ekim’deki 60.11 düzeyine göre yüzde 9.6, geçtiğimiz yılın aynı ayındaki 60.47 seviyesine göre yüzde 12.6 azalarak 54.33’e geriledi.
TCMB’nin 2003 yılını baz alarak 1994 yılı Ocak ayına kadar geriye dönük olarak açıkladığı, ulusal paranın yabancı paralar karşısında enflasyondan arındırılmış değişimini ölçen TÜFE bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi (REDK) Kasım ayında 54.33 değerini alarak tarihi düşük düzeyine indi. Bundan önceki en düşük seviye yine bu yılın Haziran ayında 59.68 değeriyle gerçekleşmişti.
Bir önceki dip seviye ise Kasım 2020’de 60.47 değeri ile görülmüştü. Her iki seviye de 2018 yılının Ağustos ayında yaşanan kur şokunun ardından Eylül’de gerçekleşen 62.46 değeri ile 1994 ve 2001 krizlerinde görülen 67.28 ve 75.01 seviyesindeki dip noktalarının altındadır.
Ekim’de 9.92 TL olan ortalama sepet kur Kasım’da 11.27 TL’ye yükselirken Türk Lirası aylık bazda Dolar ve Euro eşit ağırlıklı döviz sepeti karşısında nominal olarak ortalamada yüzde 12.0 oranında değer kaybetti. Böylece TL’nin göreceli değeri ve reel olarak dış ticaret ağırlıklı sepet değer yitirdi.
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) 2010 yılını baz alarak dünyadaki 61 ülke için reel efektif döviz kuru endeksi hesaplamaktadır. Türkiye, BIS’in Ekim ayı verilerine göre Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS grubundaki ülkeler içerisinde 49.25 endeks değeri ve aylık bazda yüzde 4.8 azalış ile en fazla düşen ülke konumundadır. Brezilya 57.93 endeks değeri ve yüzde 4.0 azalış ile Türkiye’yi takip etmektedir.
Dış borç ödemelerini yapamayan ve borç yapılandırmasına giden Arjantin’in reel efektif döviz kuru endeksinin ise Ekim’de yüzde 3.8 artarak 61.34 değerine çıktığını görmekteyiz. Bu durum, kapsanan 61 ülke arasında Türk Lirasının dünyada en ucuz para olduğu gerçeğine bizi getirmektedir. Kasım ve Aralık ayındaki gelişmeler de bu tablonun süreceğine işaret etmektedir.
Aralık ayının henüz başı olmasına rağmen döviz sepeti 14.58 TL seviyesine yükselmiş bulunuyor. Bu da önceki aya göre ortalamada TL’nin yüzde 22.7 daha değer kaybetmesi anlamına geliyor. Döviz sepetinin değişmeyip yılı bu düzeyde tamamlayacağı ve Aralık ayında enflasyonun yüzde 2.0 düzeyinde gerçekleşeceği varsayımı altında reel efektif döviz kuru endeksinin yılı 42.8 ile yeni tarihi dip seviyesine inerek tamamlamasını görmek sürpriz olmayacaktır.
Not
Nominal efektif döviz kuru, Türkiye’nin dış ticaretinde önemli paya sahip ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre, Türk lirasının ağırlıklı ortalama değeridir.
Ağırlıklar ikili ticaret akımları kullanılarak belirlenmektedir. Reel efektif döviz kuru ise nominal efektif döviz kurundaki nispi fiyat etkileri arındırılarak elde edilmektedir.
JP Morgan global PMI: Dünya ekonomisi 4 aylık zirvede
Mark Mobius: Türkiye döviz kriziyle karşı karşıya kalan tek ülke olmayabilir
