OYAK Yatırım:  Emtia fiyatlarındaki artışların dış denge, enflasyon ve Borsa’ya etkisi

Emtia rallisinin cari dengeye maliyeti ne olur?

Pandeminin sağlık riski boyutu aşılamaya rağmen tüm dünyayı etkisi altında tutmaya devam ederken ekonomik toparlanma emtia ve hammadde fiyatları üzerindeki etkisini sürdürüyor. Pandeminin ilk yılının ardından birden toparlanma gösteren talep koşullarına ayak uyduramayan arz tarafı enerji maliyetlerini yukarı çeken ana unsur olurken, uluslararası taşımacılıkta yaşanan aksaklıklar, navlun maliyetlerinin artması, iklim koşullarının elverişsizliği, fosil yakıtlarda arz sıkıntısı olması başta petrol fiyatları olmak üzere pek çok enerji kaleminde fiyatların çok yüksek seviyelere çıkmasına neden oluyor.

Geçen seneye  göre neredeyse %300 artış gösteren doğalgaz fiyatlarının yanı sıra OPEC’in arzı arttırma konusunda isteksizliğinin de katkısıyla Brent petrol fiyatı 80$’ı aşmış durumda. Ayrıca elektronik, inşaat, tarım sektörleri başta olmak üzere pek çok sektörün hammaddesi niteliğindeki metal fiyatları ve tarımsal emtialar son 12 aylık ortalamalar bazında gösterdiği artışlarla tüm dünyada ÜFE enflasyonunu yukarı taşıyor. Bu artışlar ithalat faturası ve enflasyon olmak üzere iki ana kanaldan Türkiye’nin makroekonomik performansını etkilemekte.

Türkiye’de enerji ithalatı Ağustos ayında en yüksek aylık değerine ulaşmış ve mineral yakıtlar, yağlar ve müstahsalları ithalatı son 12 ayda toplam 37.1 milyar dolara ulaştı. Bu rakam 2019 sonundaki 41.7 milyar dolarlık faturanın altında olsa da 2020 sonundaki 28.9 milyar dolara kıyasla hızlı bir artış trendine işaret ediyor. TUIK’in yayınladığı ve dış ticarette fiyat göstergesi niteliğindeki birim değer endeksine göre mineral yakıtlar, yağlar ve müstahsalları ithalat fiyatları Ağustos’ta geçen seneye göre %67.3 artış göstermiş; yılbaşından beri ortalama fiyatlar geçen seneye göre %28.6 artmıştır.

Doğalgaz fiyatlarındaki artışların yurtiçine yansıması yenilenecek doğalgaz ve LNG kontratları üzerinden gerçekleşecek. Türkiye’nin Rusya, Azerbaycan ve Nijerya ile imzalanan uzun vadeli doğalgaz sözleşmelerinin süresi bu yıl doluyor. Yıllık 48 milyar metreküplük (bcm) ithalatın 16 milyar bcm’sini bu anlaşmalar oluşturuyor. Dolayısıyla bu sene yenilenecek anlaşmaların yüksek doğalgaz fiyatları üzerinden yapılması ve enerji maliyetlerini arttırması bekleniyor. Sektör temsilcilerinin tahminlerine göre doğalgaz ve LNG’den doğan ilave ithalat faturası 5 milyar doları bulabilir.

Ya enflasyon?

Enflasyon açısındansa petrol fiyatlarındaki artışların taşıt yakıtlarına etkisi eşel mobil sistemiyle dengelense de kömür, doğalgaz ve elektrik fiyatlarındaki artışlar enflasyon olarak kendini gösteriyor. Yılbaşından bu yana TÜFE sepeti içerisinde elektrik, gaz ve diğer yakıtların payı %5.9 seviyesinde. Dolayısıyla geçen seneye göre %25 artış gösteren bu gruptaki artışlar enflasyona hali hazırda 1.5 puan eklemiş durumda. Önümüzdeki dönemde küresel büyüme ivmesinin yavaşlamasını beklemediğimiz ve de kış koşullarının fosil yakıt fiyatlarını daha yukarı itmesini beklediğimiz için özellikle doğalgaz kaynaklı fiyat artışı devam edebilir ve gelecek yılın enflasyonuna 1.5 puan daha ek yük getirebilir.

Yüksek enerji maliyetlerinin borsada işlem gören şirketler üzerindeki olası etkisi

Daha yüksek enerji maliyetlerinin borsada işlem gören şirketler üzerindeki olası etkisi… Yüksek enerji fiyatları, özellikle çimento, cam ve gübre şirketleri için daha yüksek üretim maliyetleri anlamına geldiğinden borsaya kote endüstriler için genel olarak olumsuz olsa da, Tüpraş ve Aygaz, yükselen petrol ve LPG fiyatlarından stok karları yoluyla kazanç sağlayan iki isim olarak öne çıkıyor.

Petkim’de ise yüksek ham petrol fiyatlarının etkisi, şimdiye kadar önemli bir sorun teşkil etmese de yükselen nafta maliyetlerinin ürün fiyatlarına yansıma derecesine bağlı. Öte yandan, artan kömür fiyatları, hem çelik şirketlerinin hem de enerji santralinde ithal kömür kullanan Alarko Holding’in karlılığını olumsuz etkiliyor. Yüksek doğal gaz fiyatları ise Akenerji (portföyünün %75’i doğal gaz santrallerinden oluşuyor), Aksa Enerji (portföyünün %53’ü Türkiye’de kurulu doğal gaz santrallerinden oluşuyor), Turcas (800 MW doğal gaz bazlı enerji santraline sahip) ve Enka İnşaat’ın (toplam 3854 MW doğal gaz santraline sahip) kârlılığını olumsuz etkileyebilir.

FÖŞ anlattı:  Enerji Krizi dünyanın belini büker, Türkiye’ye nasıl yansır?

Standard & Poor’s’: Enerji fiyatları merkez bankalarının sabrını test edecek

Uzmanlar: Doğal gaz ithalatı faturası kabaracak!