Kerim Rota Yazdı: Faizin Enflasyonu oluştu

Enflasyon mu faizi yükseltir, Faiz mi enflasyonu derken, Faizin Enflasyonu türedi.

Enflasyonun sebebi yüksek faizler mi, yoksa faizler yüksek Enflasyonun sonucu mu tartışması ülkemizde ne zamandır var. Genelde bu tür bir tartışmanın hiç yapılmıyor olması için akademisyenler yıllarca dirsek çürütmüşler. Talep, maliyet ve finansmandan gelen etkileri ayrıştırmayı da becermişler. Türkiye’de de  buna benzer birçok istatistik var. Örneğin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Girişimci Bilgi sisteminde 3 milyon girişimin verilerinin toplulaştırılmış halini bulabilirsiniz. Bu verilere göre finansman giderinin net satışlara oranı %2 civarında. Yani faizlerin %10’dan %20’ye çıkmasının maliyetlere  % 0,2 kadar bir artış etkisi olmakta. İlgilenenler için Para ve Finans twitter hesabının konuyla ilgili linki ekte.   https://t.co/vDaRGG96M9
(https://twitter.com/VeFinans/status/1159022715627589632?s=03) . Ben bu veriler ışığında yüksek enflasyonun yüksek faizlere neden olduğu kampındayım.

Zor olan Sophie’nin seçimi idi, politikacının seçimi belli.

Ancak bunca bilgi setine ragmen politikacıların bu işe bakışının da değişmeyeceği belli. Politikacının tercihi faiz düşük olsun, düşük faizlerle de  yatırım yapılsın. Böylece istihdam yaratılsın, büyüme hızlansın, oylar da artsın. Bu denklemi hiçbir bilimsel analiz yenemiyor henüz. Bu yapılırken ortaya çıkabilecek kontrolsüz enflasyonun halka yapılacak en büyük kötülük olduğunun farkında olan siyasetçiler de var tabi. Bunlar  genelde bağımsız veya tabela partilerinden aday olup eşlerinden çocuklarından bile oy alamaz vaziyetteler.

Merkez Bankacılıkta eski kızılderili numaraları.

Bizler kadar Para Politikasını yönetenler de yıllardır politikacının isteği ile ekonomik gerçeklerin çeliştiğinin farkında. Bu nedenle Merkez Bankacılar politikacının sabrı taşana kadar zaman kazanacak 2 yöntemi sıklıkla kullanırlar. İlki tabelada düşük faiz gösterip piyasada oluşan faizi daha yukarıda tutmak. Bu Türkiye’de defalarca denendi ise de son zamanlarda politikacılar bu eski kızılderili numarasını artık yutmuyorlar. İkincisi ise birden çok faiz icat edip işin içindeki insanların bile kafasını karıştırmak. TCMB’nin şu sıralar bu ikinci yöntemi uyguladığını görüyoruz.

“Sadeleşme”  beklerken.

TCMB yöneticilerinin dillerinden piyasaların hoşuna gidecek “sadeleşme” lafı hiç düşmez. Oysa yıllarca bir yandan sadeleşme vaadi verilirken, öte yandan  politikacının veya yabancı yatırımcının kafasını karıştıran “karışıklık” politikası güdülür. Faiz politikacıya gerçekte olandan düşük, yabancı yatırımcıya ise  gerçekte olandan yüksek gösterilir. Hakkını yemeyelim, 2008 sonrası Sermaye akımlarının yoğun girişi esnasında dengeleme amacıyla uygulanan koridor politikasını ve yine aynı amaçla kurgulanan Rezerv Opsiyon Mekanizmasını (ROM) hariç tutalım. Sonrasında piyasalar hep “sadeleşme” vaadinin gerçekleşmesini beklerken karşılarında karışıklık buldular.

PF/ALT/ÜST/PYF/GLP/AOFM//TCMB 1W SWP/TCMB BIST SWP/TLREF/TLLIBOR/BIST REPO

Yukarıdaki kısaltmalar gecelikten 1 hafta vadeye kadar Türk Lirası piyasasında bulabileceğiniz faiz çeşitlerinin kısaltmaları. Bu 11 kalemden ilk  8 tanesi TCMB tarafından belirlenen veya yönlenenler. Diğer üçü ise piyasanın tezgahüstünde belirledikleri. Aşağıda açıklamalarını ve  son gerçekleşen oranları görebilirsiniz.

PF:   %16,50 Politika faizi veya 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranı.

ALT:  %15,00 (Alt bant) TCMB’nin bankalardan para borçlanırken ödediği minimum gecelik  faiz.

ÜST:  %18,00 (Üst Bant) TCMB’nin bankalara para borç verirken uyguladığı gecelik  faiz.

PYF:  %15,50  Piyasa yapıcı bankalara uygulanan  ayrıcalıklı  gecelik faiz.

GLP: %19,50  Geç Likidite Penceresi. ( TCMB tarafından uygulanan gecelik cezai faiz)

AOFM: 16,34  Ağırlıklı  Ortalama Fonlama Faizi (yukarıdaki 5 faizin günlük ağırlıklı ortalaması)

TCMB 1W SWP: İşlem yok. TCMB tarafından USD karşılığı verilen 1 hafta vadeli TL’nin faizi.

TCMB BIST SWP: Belli değil. TCMB tarafından BIST Swap piyasasında gecelik verilen TL’nin faizi.

TLREF: %16,61   Yeni oluşturulan TL gecelik Referans faizi. BIST Repo referans alınıp uç değerlerden arındırılıyor.

TLLIBOR: %16,01 Daha önce belirlenen TL libor. Halen eskiden yapılan swapların referansı.

BIST REPO: %16,53  BIST gecelik piyasada geçen işlemlerin ağırlıklı ortalaması.

Bunca faiz arasında “Türkiye’de gecelik veya haftalık faiz kaç ?” sorusunun cevabını piyasa profesyonellerine bile sorsanız cümleye “şimdi o iş  şöyle…” diye başlamak zorundalar.

Faizlerde gerçek sadeleşme ne zaman gelir?  Politikacıdan  ve yabancı yatırımcıdan  çekinmeden  inandığını söyleyebilen ve bunu  uygulayabilen kadrolar işbaşına gelirse/getirilirse  hem faizlerde hem gönüllerde  “sadeleşme” ye kavuşacağız herhalde.